Ambitni uczniowie szkół średnich, ale również studenci, zadają sobie to pytanie. Efektywna nauka jest przecież kluczem do dalszego kształcenia i lepszej przyszłości. Egzaminy, sprawdziany i kartkówki spędzają sen z powiek, ale nie zapominajmy, że wraz z opuszczeniem murów szkoły i akademii młodego człowieka czeka zderzenie się z rzeczywistością, która nie jest usłana różami. W tym celu warto zastanowić się, czym jest efektywna nauka i jak się uczyć, aby wiedza, którą pozyskamy, naprawdę służyła nam w przyszłości.

Efektywna nauka, czyli jaka?

Jeśli mówimy o efektywnej nauce, z pewnością chodzi nam o długofalowe rezultaty. Nauka nie polega przecież wyłącznie na bezrefleksyjnym zapamiętywaniu jak największej ilości materiału, której przydatność wyczerpie się, gdy tylko zaliczymy sprawdzian. Każdy uczeń szkoły średniej powinien wiedzieć, że efektywna nauka to nie tylko wiedza, lecz również umiejętność dostrzegania powiązań między poszczególnymi zagadnieniami i wykorzystywanie tej umiejętności w praktyce, czyli w kreatywnym rozwiązywaniu problemów. Często mówi się, że szkoła uczy standardowego myślenia i niszczy dziecięcą ciekawość oraz kreatywność. Trudno się nie zgodzić, dlatego podchodząc do nauki, przestawmy sposób myślenia z: muszę dostać przynajmniej trójkę na: chcę się nauczyć, to może się kiedyś przydać. I faktycznie, obszerna wiedza pozwala poznać świat, bo daje rozeznanie w wielu dziedzinach życia. To od ucznia zależy, jak zechce wyprofilować wiedzę pod własne zainteresowania. Matematyka uczy logicznego myślenia. Geografia może być potraktowana jako wstęp nad późniejszymi refleksjami dotyczącymi życia człowieka w społeczeństwie, społeczeństwa zaś w środowisku. Wiedza o kulturze przyda się w docenianiu roli zasobów literacko-filmowych Polski, Europy i świata.

Rola odręcznych notatek w procesie efektywnego uczenia się

Tworzenie notatek jest najprostszym sposobem na efektywną naukę. Warto jednak zaznaczyć, że nie chodzi o notatki skomponowane na komputerze (lecz i one mogą być ciekawą pomocą naukową), a o notatki sporządzone w zeszycie. Umysł człowieka lepiej przyswaja materiał; zapamiętuje go podczas przepisywania ręcznego treści z książki do technikum, liceum czy szkoły branżowej. Dlaczego? Korzystając z tradycyjnego długopisu i papieru, jesteśmy uważniejsi, lepiej skoncentrowani, co więcej, ręka zapamiętuje ruch, wobec tego szybciej przypominamy sobie informacje, których się uczyliśmy. Na sprawdzianie jesteśmy w stanie odtworzyć nasze myśli tak swobodnie, jak swobodnie pozwoliliśmy im przepływać w trakcie pisania odręcznych notatek. Odręczne notatki mają tę niezaprzeczalną zaletę, zarazem przewagę nad notatkami pisanymi przy użyciu klawiatury, że umożliwiają zagospodarowanie przestrzeni w dowolny przez nas sposób. Jeżeli kiedykolwiek rysowaliśmy na marginesach podczas słuchania lekcji lub wykładu, na pewno niejednokrotnie odkryliśmy, że chociaż pochłonięci byliśmy sztuką bazgrania, o dziwo pamiętaliśmy dużo rzeczy. Jedną z ulubionych technik szybkiego uczenia się są mapy myśli. Chodzi o to, aby zawrzeć jak najwięcej informacji przy użyciu jak najmniejszej ilości słów ubogaconych rysunkami. Przykładowo zdanie fotosynteza polega na wytwarzaniu przez roślinę pokarmu przy użyciu światła, możemy zapisać za pomocą jednego słowa i prostego rysunku. Słowo fotosynteza, a obok rysunek liścia, słońca, widelca i noża. Definicje mogą dotyczyć znacznie bardziej abstrakcyjnych pojęć, a rysunki mieć symboliczny charakter.

Dyskusja

Kiedy już dysponujemy określoną ilością wiedzy, warto się przetestować. Świetnym sposobem na uporządkowanie wiedzy, powtarzanie, uzupełnianie i korygowanie jest uczenie innych oraz dyskutowanie. W tym celu pomyślmy o zebraniu kilku osób, na których możemy polegać i w których towarzystwie dobrze się czujemy na wspólne omawianie treści przed egzaminem. Ten sposób nie tylko pozwala wiedzy okrzepnąć, zweryfikować ją i uzupełnić, ale też uczy dyskutowania przydatnego na późniejszych etapach życia – na studiach i w pracy. Celem nauki jest zdobycie wiedzy, ale nigdy nie powinniśmy zapominać o szlifowaniu kompetencji miękkich. Możliwość wypowiadania się, aktywnego słuchania i argumentowania są świetnym treningiem sprzyjającym efektywnej nauce i kształceniu osobowości.