Coraz mniej wody w największych jeziorach świata – to globalne wyzwanie, które wymaga pilnej uwagi. Zgodnie z najnowszymi badaniami przeprowadzonymi przez międzynarodowy zespół klimatologów, ponad połowa (53%) z 2000 największych jezior na świecie doświadczyła drastycznego spadku poziomu wody w porównaniu z pomiarami z początku lat 90. Przyczyną tego zjawiska jest rosnąca industrializacja, wzrost populacji, budowa coraz większej liczby instalacji hydrotechnicznych, intensyfikacja rolnictwa oraz globalne ocieplenie.

Profesor Balaji Rajagopalan z Colorado State University, wraz ze swoim zespołem, opracował specjalny algorytm sieci neuronowej, który pozwala obliczyć poziom i objętość wody w jeziorach na podstawie danych zebranych przez satelity klimatyczne takie jak CryoSat-2 i Sentinel-3. Na podstawie tych danych, naukowcy dokonali pomiarów zmian poziomu wody i linii brzegowej dwóch tysięcy największych jezior, zarówno naturalnych, jak i sztucznych zbiorników wodnych, na przestrzeni lat 1992-2020.

Badania pokazały, że znaczne ubytki wody były charakterystyczne nie tylko dla Morza Aralskiego i Kaspijskiego, ale także dla 53% wszystkich badanych jezior. W ciągu ostatnich trzech dekad, największe jeziora na świecie traciły średnio około 26 miliardów ton wody rocznie. Najbardziej narażone na to zjawisko były jeziora i zbiorniki wodne w Azji Środkowej, na Bliskim Wschodzie, Finlandii, Kanadzie, Australii, Brazylii, a także europejskich regionach Rosji, jeziora Bajkał i północno-wschodnich regionach Chin.

Zmiany w opadach atmosferycznych i przepływach rzecznych były główną przyczyną spadku poziomu wód w większości jezior (44%). Inne czynniki, takie jak rosnące temperatury i częstsze susze (31%), a także działalność człowieka (14%), również miały istotny wpływ na to zjawisko. Wśród najbardziej poszkodowanych przez działalność człowieka są Morze Aralskie, Morze Martwe, Morze Salton i jezioro Mar Chiquita w Argentynie.

Spadek poziomu wód ma poważne konsekwencje zarówno dla ekosystemów, jak i dla ludzi, którzy są uzależnieni od tych zasobów. Oznacza to potencjalne ograniczenie dostępu do wody pitnej, zmniejszenie obszarów rybołówstwa i rolnictwa, a także zagrożenie dla równowagi ekosystemów.

Problem ten wymaga natychmiastowych działań ze strony rządów i społeczeństwa. Należy ograniczyć działalność antropogeniczną, zmniejszyć liczbę nowych budowli hydrotechnicznych i przeprowadzić rewizję polityki zarządzania zasobami naturalnymi. Jak zauważają naukowcy, jeśli nie podejmiemy działań teraz, ryzykujemy utratę jeszcze większej liczby największych jezior świata.