Amerykańscy naukowcy doszli do wniosku, że w ciągu ostatnich 40 lat wartości podkreślające tolerancję i indywidualizm znacznie się rozeszły na całym świecie, szczególnie między zamożnymi krajami Zachodu a resztą świata.

Kultury różnią się nie tylko zwyczajami i tradycjami, ale także wartościami. Jednymi z głównych akcentów, na które zwracają uwagę socjolodzy, jest postawa przedstawicieli różnych narodów wobec kolektywizmu i indywidualizmu, odrzucenie zależności społecznych (emancypacja) kontra utrzymywanie ich oraz wiara kontra sceptycyzm. Zrozumienie tych różnic jest celem badania kultury, ponieważ różnice w wartościach społecznych powodują konflikty międzynarodowe oraz kształtują normy prawne i klimat gospodarczy.

Socjolodzy od dawna debatują nad naturą zmian kulturowych w modernizującym się, globalizującym się świecie. Niektórzy filozofowie wierzyli, że kultury narodowe zbiegną się poprzez przyjęcie wartości moralnych typowych dla zachodnich demokracji. Inni, wręcz przeciwnie, są pewni, że różnice kulturowe nie tylko będą się utrzymywać, ale z biegiem czasu nawet się pogłębią.

Tym samym inspirowani filozofią Marksa i Hegla teoretycy modernizacji sugerowali, że koniec zimnej wojny i rozwój globalizacji staną się katalizatorami szerzenia się na całym świecie „cywilizacji uniwersalnej” wyznającej liberalne wartości indywidualizmu, podkreślając prymat praw i wolności każdego człowieka. Oznacza to, że globalne rozprzestrzenianie się industrializacji zniszczy tradycyjną kulturę i zastąpi ją „nowoczesnymi” strukturami klasowymi i wartościami charakterystycznymi dla krajów zachodnich.

Z czasem jednak badacze społeczni stali się coraz bardziej sceptyczni wobec tego poglądu, ponieważ w XXI wieku na całym świecie pojawiały się konflikty oparte na sprzecznych wartościach kulturowych.

Naukowcy z Uniwersytetu w Chicago (USA) postanowili dowiedzieć się więcej na temat tych konkurencyjnych hipotez i przedstawili swoje ustalenia w czasopiśmie Nature Communications. Sugerowali, że z jednej strony powinna następować stopniowa zbieżność wartości, jaką niesie ze sobą globalizacja w krajach o wysokich i niskich dochodach, ale z drugiej strony cecha ta może być charakterystyczna tylko dla tych krajów, które stały się z biegiem czasu bogatszy.

Naukowcy przeanalizowali dane z badań ankietowych z lat 1981–2022, które objęły 406 185 osób z 76 różnych kultur. Naukowcy zbadali różnice między nimi w zakresie wartości kulturowych, m.in.: stosunku do emancypacji i posłuszeństwa, homoseksualizmu, prawa do samobójstwa, a także uzasadnienia eutanazji, rozwodu i/lub aborcji oraz prostytucji.

Eksperci zmierzyli, jak podobieństwa i różnice w wartościach zmieniły się między krajami na przestrzeni 41 lat, które badali. Ustalili, że wartości podkreślające tolerancję i indywidualizm rozeszły się najbardziej, szczególnie pomiędzy zamożnymi krajami Zachodu a resztą świata. Mieszkańcy krajów o tym samym poziomie PKB na mieszkańca przez cały badany okres utrzymywali się na podobnych wartościach. Bliskość geograficzna regionów staje się coraz silniejszym korelatem podobieństwa wartości. Oznacza to, że różniły się one globalnie, ale zbiegały regionalnie.

Badacze sugerują, że sama globalizacja nie może prowadzić do zbieżności wartości kulturowych i społecznych. Poziom dochodów może również mieć na nie różny wpływ w różnych regionach. Na przykład wzrost majątku na mieszkańca w latach 2000–2020 był podobny w Hongkongu i Kanadzie, choć w tym drugim kraju akceptacja homoseksualizmu rosła szybciej. Jednakże znaczenie etyki pracy spadło w Kanadzie, ale wzrosło w Hongkongu.