Międzynarodowy zespół genetyków dokonał przełomowego odkrycia na temat jednej z najpopularniejszych odmian kawy na świecie - Arabiki. Okazuje się, że ten gatunek kawowca pojawił się w Afryce znacznie wcześniej, niż dotychczas sądzono, bo aż 350-600 tysięcy lat temu! To zupełnie zmienia naszą perspektywę na temat historii uprawy tego cenionego przez wszystkich napoju.

Naukowcy z Uniwersytetu Amerykańskiego w Buffalo, prowadzący prace nad stworzeniem wysokiej jakości genomu referencyjnego dla kawy Arabica, dokonali prawdziwej rewolucji w naszej wiedzy na temat tej rośliny. Jak wyjaśnia prof. Victor Albert, zrozumienie pochodzenia i historii upraw istniejących odmian kawy ma kluczowe znaczenie dla stworzenia nowych, lepiej dostosowanych do zmieniającego się klimatu. Analiza wykazała, że krzyżowanie, które dało początek Arabice, nastąpiło bez interwencji człowieka i miało miejsce przed uprawą kawy, a nawet przed pojawieniem się Homo sapiens.

Dotychczas pełne rozszyfrowanie genomu kawy Arabica stanowiło ogromne wyzwanie dla naukowców. Wynika to z niezwykle złożonej struktury genetycznej tej rośliny, która jest hybrydą dwóch różnych drzew kawowych - Coffea canephora i Coffea eugenioides.

Dopiero niedawno naukowcom udało się w pełni odczytać DNA tej rośliny. Aby tego dokonać, przebadali oni dokładnie strukturę genetyczną aż 39 różnych odmian uprawnych współczesnej Arabiki, a także 17 jej dzikich krewnych z różnych regionów Afryki Wschodniej. Ponadto zrekonstruowali także genom rośliny, którą badał Karol Linneusz w 1737 roku, tworząc pierwsze naukowe opisy drzew kawowych.

Porównanie struktury genomu tych uprawnych i dzikich odmian Arabiki pozwoliło naukowcom nie tylko ustalić czas pojawienia się tej hybrydowej formy drzew kawowych, ale także dowiedzieć się, kiedy przodkowie współczesnych odmian kawy oddzielili się od ogólnego drzewa ewolucyjnego Arabiki.

Okazuje się, że pierwsze zdarzenie, czyli powstanie hybrydowej formy Arabiki, miało miejsce w epoce plejstocenu, 350-600 tys. lat temu. Natomiast drugie wydarzenie, czyli oddzielenie się przodków współczesnych odmian, nastąpiło podczas ostatniego szczytu zlodowacenia, około 12-32 tys. lat temu.

Co więcej, genetycy odkryli dowody na to, że przodkowie wszystkich odmian kawy Arabica pierwotnie rosły, a następnie były uprawiane nie w Etiopii, jak sądzono dotychczas, ale w Jemenie i na afrykańskich wybrzeżach Cieśniny Bab el-Mandeb. Potwierdza to to, co indyjscy kronikarze z XVII wieku pisali o sprowadzeniu kawy do Indii i jej rozprzestrzenieniu na całym świecie.

Odkrycie naukowców z Uniwersytetu Amerykańskiego w Buffalo rzuca zupełnie nowe światło na to, skąd tak naprawdę pochodzi kawa Arabica. Okazuje się, że gatunek ten pojawił się na długo przed tym, jak człowiek zaczął go uprawiać, a jego przodkowie rośli w zupełnie innych rejonach niż dotychczas sądzono. To z pewnością zainspiruje badaczy do dalszych poszukiwań i pomoże w opracowaniu nowych, lepiej dostosowanych do warunków środowiskowych odmian tego cenionego na całym świecie napoju.