Chociaż teorie spiskowe są często wyśmiewane w kulturze popularnej, wielu ludzi uparcie w nie wierzy. Naukowcy z Uniwersytetu Illinois w Chicago odkryli zaskakujący powód tego zjawiska, publikując swoje badania w czasopiśmie PLoS ONE.

W serii eksperymentów przeprowadzonych na około 250 osobach okazało się, że im bardziej ktoś wierzy w daną teorię spiskową, tym trudniej jest mu ją rozpoznać jako taką. Innymi słowy, osoby mocno przekonane o prawdziwości spisku mają problem z obiektywnym oceną, czy dana informacja rzeczywiście zawiera elementy teorii spiskowej.

Badania pokazały również, że uczestnicy rzadziej poprawnie identyfikowali teorie spiskowe, gdy musieli podejmować szybkie decyzje. Jednak ci, którym wcześniej przedstawiono definicję teorii spiskowej, częściej rozpoznawali spiski.

Zaskakującym wnioskiem z badań jest to, że sama umiejętność prawidłowego zidentyfikowania teorii spiskowej według określonych kryteriów nie zmniejszyła prawdopodobieństwa, że uczestnicy w nią uwierzą. Oznacza to, że obalanie teorii spiskowych może nie być skutecznym sposobem na zmianę przekonań ludzi.

Wręcz przeciwnie, takie rewelacje mogą zniechęcić ludzi i uniemożliwić im przyjęcie racjonalnych argumentów. Dlaczego tak się dzieje? Zdaniem naukowców wynika to z tego, że ludzie słabo rozpoznają teorie spiskowe, jeśli w nie wierzą. Ich umysł jest niejako "zaślepiony" na dowody przeczące ich przekonaniom.

Wyniki tych badań mają istotne znaczenie, biorąc pod uwagę rosnącą popularność teorii spiskowych w dzisiejszych czasach. Coraz więcej ludzi wierzy w teorie dotyczące m.in. szczepionek, 5G czy pandemii COVID-19. Lepsze zrozumienie mechanizmów stojących za tą uporczywą wiarą ma pomóc w opracowaniu skuteczniejszych sposobów radzenia sobie z dezinformacją i budowania racjonalnych postaw wśród społeczeństwa.

Autorzy badania podkreślają, że kluczowe jest nie tylko obalanie fałszywych teorii, ale także edukowanie ludzi na temat tego, czym one właściwie są. Tylko jak nie wierzyć w teorie spiskowe gdy w ciągu ostatnich 4 lat wielokrotnie przekonaliśmy się, że to co jest nią dzisiaj staje się prawdą za pół roku?